స్నేహాన్ని మించిన ఐశ్వర్యం ఏముంది!
ఏ స్నేహమైనా అది అంకురించిన తొలి క్షణాన, బీజం లాగే ఉంటుంది. అది మొలకెత్తుతుందా లేదా, ఒక మహావృక్షంగా ఎదుగుతుందా లేదా అన్నది మన మీదే ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆకాశాన కనిపించిన ప్రతి మేఘమూ వర్షించనట్లే, లోకాన తారసపడిన ప్రతి స్నేహమూ ఆత్మీయతను కురిపించదు. అయితే, చాలా అరుదుగానే అయినా అక్కడో ఇక్కడో ఎదురయ్యే ఆ అపురూప మైత్రీబంధాన్ని మన జీవితమంతా నిలబెట్టుకోగలగాలి. సంపద అంటే- వాహనాలూ, భవంతులూ, వజ్ర, వైడూర్యాలని కాదు. ప్రాణానికి ప్రాణమైన కనీసం ఓ నలుగురు స్నేహితుల్ని క లిగి ఉండడమే అసలు సిసలైన ఐశ్వర్యం. అలాంటి స్నేహంతోనే జీవన సాఫల్యం, జీవితానందం సిద్ధిస్తాయి. 1973 లో విడుదలైన ‘నమక్‌ హరామ్‌’ సినిమా కోసం స్నేహమే ప్రధానాంశంగా ఆనంద్‌ బక్షీ రాసిన ఈ గీతాన్ని ఆర్‌. డి. బర్మన స్వరపరిస్తే కిశోర్‌ కుమార్‌ ఎంతో మృదుమధురంగా గానం చేశారు
దియే జల్‌తే హైఁ - ఫూల్‌ ఖిల్‌తే హైఁ
బడీ ముష్కిల్‌ సే మగర్‌ - దునియా మే దోస్త్‌ మిల్‌తే హైఁ
(దీపాలు వెలుగుతాయి - పూలు వికసిస్తాయి కానీ,
ఎంతో క ష్టంగా మాత్రమే లోకాన మిత్రులు దొరుకుతారు)
మంచి స్నేహితుడి కోసం, పనికట్టుకుని మనం ఎక్కడెక్కడో వెతుక్కుంటూ వెళ్లం కదా! అనుకోకుండా ఎప్పుడో ఎక్కడో అలాంటి ఒక స్నేహితుడు ఎదురుపడతాడు. కాకపోతే అలా ఎదురుపడిన వారిలో కొందరు తొలుత మిత్రులుగానే కనిపించి ఆ తర్వాత శత్రువులుగా బయటపడ వచ్చు. తొలుత శత్రువుల్లానే అనిపించిన వాళ్లల్లో కొందరు ఆ తర్వాత ప్రాణమిత్రులుగా నిలిచిపోవచ్చు. నిజానికి, మన వ్యాపకాలు, మన వ్యవహారాలు- వీటితోనే మనకు సరిపోతుంది. ఈ ఉద్యోగ, వ్యాపారాల వ్యవహారాల్లో పడి అలా వెళుతుంటాం. మనం వెళ్లే ఆ దారి పొడవునా వేల దీపాలు వెలుగుతున్నా, వేలాది పూల తోరణాలు పరిమళాలు వెదజల్లుతున్నా చాలాసార్లు మనకు అవేమీ పట్టవు. కానీ, ఒక నిండుస్నేహానికి ప్రతిరూపంగా, హృదయంలో హృదయంగా ఒక్కరంటే ఒక్కరు ఎదురైనా మనసు పులకించిపోతుంది. ఆ స్నేహాన్ని జీవితపు భరిణెలో భద్రంగా దాచుకుంటుంది. కానీ, అలాంటి మిత్రుడు ఎదురుపడటం నిజంగా ఎంత అరుదైన విషయం!
పర్‌ జిస్‌ వఖ్త్‌ కిసీకా యార్‌ జుదా హోతా హై
కుఛ నా పూఛో యారో దిల్‌ కా హాల్‌ బురా హోతా హై
దిల్‌ పే యాదోఁ కే జైసే తీర్‌ చల్‌తే హైఁ / దియే జల్‌తే హైఁ/
(ఎప్పుడైనా ఒకరి మిత్రుడు ఎడబాసిపోతే
ఇంకేమీ అడగొద్దు మిత్రులారా - ఆ హృదయ స్థితి దారుణంగా ఉంటుంది
హృదయం మీద జ్ఞాపకాల బాణాలు దిగినట్లే ఉంటుంది)
‘‘బాల్య కౌమారమంతా క్షణం విడనాడకుండా జీవించాం. ఎక్కడి నుంచి వచ్చిందో ఈ యౌవనం, బాఽధ్యతా పర్వతాల్ని నెత్తినేసుకుని, ఒకళ్ల కన్నీళ్లు ఒకళ్లు తుడుచుకోకుండా చెల్లాచెదరైపోయాం’’ అంటాడో కవి. నిజమే కదా!
అత్యంత ఆప్తమిత్రులే కావచ్చు. జీవన పోరాటంలో పడి ఒక్కోసారి కొందరు జిల్లాలు, రాషా్ట్రలనే కాదు ఒక్కోసారి దేశాన్నే వదిలేసి వెళ్లిపోతారు. ఇదో రకం ఎడబాటైతే, అప్పుడప్పుడే విరబూస్తున్న స్నేహ వల్లరి మీద అపార్థాల కత్తులు పడి, అది తునాతునకలైపోతుంది. అయితే, ఒక్కోసారి అది అపార్థమే తప్ప అందులో వాస్తవం లేదని చెప్పే అవకాశం కూడా రాదు. ఫలితంగా, ఒకరి నుంచి ఒకరు విడిపోయి, జీవితంలో ఇంకెప్పుడూ కలుసుకోరేమో అన్నంత దూరంగా వెళ్లిపోతారు. అప్పుడింక ఆ పాత జ్ఞాపకాలన్నీ ఇరువురి హృదయాల మీద ఈటెల్లా దిగిపోతాయి. ఆ బాధను భరించడం నిజంగా ఎంత కష్టం!
ఇస్‌ రంగ్‌ రూప్‌ పే దేఖో - హర్‌గిజ్‌ నాజ్‌ నా కర్‌నా
జాన భీ మాంగే యార్‌ తో దేనా - నారాజ్‌ న కర్‌నా
రంగ్‌ ఉడ్‌జాతే హైఁ - రూప్‌ ఢల్‌తే హైఁ /దియే జల్‌తే హై!/
(చూడండి... ఈ రంగు రూపుల మీద - ఏమాత్రం మోహాన్ని పెంచు
కోకండి. మిత్రుడు ప్రాణమే అడిగినా ఇచ్చేయండి అతని మనసును చిన్న
బుచ్చకండి.
ఈ రంగులన్నీ ఎగిరిపోయేవే... ఈ రూపాలన్నీ వాడిపోయేవే)
నువ్వు నిర్మించుకున్న నీ స్వప్న సౌధం... ఎంత అపురూపం, ఎంత మనోహరమైనదైతే ఏమిటి? ఎంత గొప్ప రంగుల రాజ్యమైతేనేమిటి? వాటిని చూసుకుని ఎవరైనా పొంగిపోతే అర్థం లేదు. ఎందుకంటే, ఇవన్నీ భౌతికమైనవి... వీటి ఆయుష్షు ఎంత? ఈ సౌధాలు ఎప్పటికైనా కూలిపోయేవే. వీటి వర్ణాలు వెలిసిపోయేవే. అందువల్ల హృదయబంధమైన స్నేహం కోసం ఏదైనా చేయగలిగితే దాంతో చెదరని ఆనందం సిద్ధిస్తుంది. అవసరమైతే స్నేహం కోసం ప్రాణాలే ఇచ్చినా అందులో జీవితం ధన్యమవుతుంది.
దౌలత ఔర్‌ జవానీ - ఎక్‌ దిన ఖోజాతే హైఁ
సచ కహతా హూఁ సారీ దునియా - దుష్మన హో జాతీ హై
ఉరమ్‌ భర్‌ దోస్త్‌ లేకిన సాథ్‌ చల్‌తే హైఁ / దియే జల్‌తే హై/
(ఈ ఐశ్వర్యం.. యౌవనం.. ఒకరోజున మాయమైపోతాయి
నిజమే చెబుతున్నా... లోకమంతా శత్రువైపోతుంది
మిత్రులు మాత్రమే... జీవితాంతం తోడై నడుస్తారు)
ఆత్రేయ అన్నట్లు చాలా మంది ‘‘అందమైన లోకమనీ... రంగురంగులుంటాయనీ’’ అనుకుంటారు గానీ, లోకం అంత అందమైనదేమీ కాదనీ, ఈ రంగులూ, హంగులూ పైపైవేనని అనిపిస్తుంది. ఒక్కోసారి విషం చిమ్ముతూ, నిప్పులు కక్కుతూ లోకం ఎంత క్రూరంగా ప్రవర్తిస్తుందో చూసి మనసు దిగ్ర్భాంతికి గురవుతుంది. అప్పటి దాకా ఎంతో ఆప్యాయంగా కనిపించిన లోకమే హఠాత్తుగా నీ శత్రువైపోవడం చూసి హతాశుడివైపోతావు. ఇతరులే కాదు ఒక్కోసారి అయినవాళ్లూ, సమీప బంధువులు, చివరికి రక్తసంబంధీకులు కూడా నీపై కత్తికడతారు. ఆ సమయంలో నువ్వు ఏ వైపు వెళ్లాలో, నిన్ను నువ్వు ఎలా కాపాడుకోవాలో తెలియక ఉక్కిరిబిక్కిరి అయిపోతుంటావు.్ల నీ వ్యూహాలేవీ అప్పుడు పనిచేయవు. నీశక్తి ఎందుకూ కొరగాదు. సరిగ్గా ఆ స్థితిలో నీ అండగా నిలబడి, నిన్ను అక్కున చేర్చుకుని నిన్నూ, నీ జీవితాన్నీ నిలబెట్టేది. మైత్రీబంధమే. జీవితాంతపు ఆసరాగా, నీకో భరోసానిచ్చేది స్నేహహస్తమే!
బమ్మెర
